sobota, 25 lutego 2017

Gość w dom, Bóg w dom czyli Turecka gościnność.

O Tureckiej gościnności krążą legendy, a jak to wygląda i jest naprawdę? Postaram się wam nieco przybliżyć z własnych obserwacji i doświadczeń.

Przede wszystkim można zacząć od spotkań na ulicy. Jeśli Turek spotka taką zagubioną osóbkę, z chęcią pomoże np. wskazać drogę, jednak częściej zwyczajnie zaprowadzi cię tam, gdzie chcesz dotrzeć, abyś się nie zgubił i dotarł tam gdzie rzeczywiście chcesz. Często bywa i tak, co dla nas jest po części oburzające, bądź wywołuje w nas strach i panikę, a mianowicie Turek, który pomagał w dojściu gdzieś zapyta gdzie mieszkacie. Jeśli odpowie się, że w hotelu w większości przypadkach usłyszycie zaproszenie do niego do domu. Jeśli się zgodzisz to po dotarciu do niego do domu otrzymasz ciepły posiłek, gdyż na pewno nic nie jadłeś od dawna oraz nocleg oczywiście za darmo. Jeśli masz znajomych w Turcji i są to rodowici mieszkańcy, gdy powiadomisz ich o swoim przyjeździe nie ma mowy na to, abyś zamieszkał w hotelu. Jest to dla nich upokarzające, że ktoś dla nich bliski włóczy się po hotelach.

Od kiedy Turcy traktują kogoś jak swego przyjaciela? Właściwie to od początku znajomości jeśli odwzajemniasz ich serdeczność, serdecznością jesteś traktowany jak ktoś dla nich bliski.

Co zrobić jeśli otrzymałeś zaproszenie do Tureckiego domu na obiad, herbatę?
Po pierwsze i przede wszystkim przed domem/mieszkaniem etc., ściągnij buty, gdyż możesz się liczyć z cofnięciem Cię przed dom, a później przed każdym przyjściem, będą Cię hamować od progu. Po przejściu już progu domu boso możesz, ale nie musisz otrzymać tureckie pantofelki. Wszystko zależy jakie życie prowadzą mieszkańcy domu, do którego przychodzisz i czy sami chodzą w pantoflach, czy boso. Druga rzecz po przekroczeniu progu jest całowanie starszych w dłoń. Nie musisz tego robić jeśli czujesz się niekomfortowo i umiesz wytłumaczyć, że w twojej kulturze się tego nie robi, a najlepiej mieć osobę, która za Ciebie to wytłumaczy. Po za tym Turcy witają się całując w oba policzki nawet między mężczyzną, a mężczyzną. Po odbyciu "wstępu"zostaniesz zapytany o samopoczucie. Turcy zazwyczaj odpowiadają, że dobrze i dziękują więc nie należy zaczynać rozmowy od typowego np. "źle się czuje, boli mnie głowa" etc.
Turcy przy zaproszeniu na herbatę poczęstują nas dodatkowo jakimś smakołykiem. Grzecznie jest dla nich odmówić, jednak oni i tak zaproponują po raz drugi więc należy się zgodzić. Nie należy od razu akceptować, ale też nie należy odmawiać do końca.

Zaproszenie na obiad to wyzwanie dla każdego. Turecki obiad przeważnie jest bardzo obfity i należy na niego przyjść z wilczym głodem. Odmówienie posiłku będzie dla nich czymś w rodzaju poniżenia, mogą pomyśleć, iż nie smakują Ci ich potrawy itp. Obiad w Turcji jadany jest wieczorem, przy wielkim stole i najczęściej z całą rodziną oraz gośćmi. Taki obiad trwa bardzo długo, po części głównej zostaje podana herbata oraz smakołyki, jednak jeśli przejdziemy część główną, niestety gospodyni nie da nam wytchnienia i po kilku minutach zacznie przynosić kolejne dania. Nie należy odmawiać żadnemu posiłkowi, spróbować chociaż odrobinę, jednak uprzedzać, że już się najadłeś.

czwartek, 23 lutego 2017

Mustafa Kemal Ataturk

Mustafa Kemal Ataturk - urodził się możliwie 19 maja 1881 roku w Salonikach. Data jego narodzin nie jest znana, gdyż do reformy edukacji używano dwóch kalendarzy. Mógł urodzić się 1880 roku lub 1881 roku. Z kolei data 19 maja została przez niego wybrana, ponieważ on sam nie wiedział kiedy dokładnie się narodził. 19 maja ma również znaczenie historyczne, gdyż jest to dzień, w którym Turcja rozpoczęła walkę o niepodległość. W jego formularzu urodzeniowym (z czasów Osmańskich) został zapisany rok 1296, z kolei data, którą obrał sobie Kemal pokrywa się z rokiem 1297. Z kolei jego siostra twierdziła, że data jego narodzin to 13 marca 1881, jednak wciąż pokrywało się to z rokiem 1297. Rozmawiano z sąsiadami rodziny w Salonikach, jednak i ich zeznania na temat narodzin Mustafy są sprzeczne. Jedni twierdzili, że Ataturk urodził się w styczniu lub lutym, a na pewno w zimowe dni inni z kolei , że w wiosenne. Niektórzy podawali nawet daty jak 28 Grudzień 1880, inni 4 stycznia 1881.  Do 1934 roku nazywał się właściwie Ali Riza
Efendii Oglu Mustafa - czyli Mustafa syn Ali Rizy Efendiego.
W 1934 przyjął nazwisko Ataturk - czyli ojciec Turków. Żaden inny Turek nie może nosić tego nazwiska nawet jego dzieci. Jego ojciec pochodził z Saloników, z kolei matka - Lady Zubeyde - z Rumelii. Możliwe jest też to, iż matka Mustafy była córką wnuczki sułtana.
Rodzeństwo Mustafy:
- Makbule Atadan: ur. 1885 Saloniki, zm. 18.01.1956 w Ankarze,
- Naciye Hanim: ur. 1889 Stambuł, zm. ?
- Omer: ur. 1875 - ? Saloniki
- Fatma: 1872 - 1875 - zmarła na gruźlicę. Saloniki
- Ahmed: 1874 - ? Saloniki
Bracia Ahmed i Omer zmarli w młodym wieku, ostatni raz są wspominani w 1876 roku. Z kolei o Naciye mówi się, iż zmarła krótko po narodzinach w wyniku upadku z łóżka.

Imię Kemal otrzymał od swego nauczyciela matematyki, który chciał rozróżnić go z innym uczniem o tym samym imieniu. Rodzice Kemala zapisali go do szkoły religijnej, jednak w bardzo krótkim czasie z niej zrezygnował. W 1893 roku Mustafa wstąpił do Szkoły militarnej - Salonik - wbrew swym rodzicom. W 1896, z kolei zdał do wojskowej szkoły przygotowawczej, a 14 marca 1899 wstąpił do Osmańskiej Akademii Wojskowej, którą ukończył w 1902 roku. Swoje nauczanie zakończył 11.01.1905 roku na Akademii Wojskowej jako kapitan.
Mustafa  pojął  w 1923 roku za żonę Latife Hanim, małżeństwo to nie trwało zbyt długo, Mustafa rozwiódł się ze swoją żoną w dni 5 sierpnia 1925.
Mustafa, gdy obalono sułtanat stanął na czele nacjonalistów i utworzył Republikę oraz rząd Turcji, jednak zostały one oficjalnie zaakceptowane dnia 29 października 1923 roku. Ataturk stworzył dla Turcji konstytucję na wzór konstytucji krajów zachodnich, wzorował się m.in. na Francji, Szwecji i Włochach. Przeniósł stolicę z Turcji do Ankary. Wprowadził kalendarz gregoriański, alfabet łaciński oraz usunął z języka wszystkie arabskie naleciałości, pozostawiając "czysty" Turecki. Ataturk z racji swych przekonań sprawił, iż Islam przestał być tak ważny, jak w państwie Osmańskim. Ludzie zaczęli być sądzeni wobec prawa nie wobec Islamu. Ustanowił również równouprawnienie dla kobiet oraz zezwolił na ich edukacje. Miał wiele zainteresowań, jednak szczególną uwagę przykładał do jazdy konnej, pływania, tańca oraz uwielbiał słuchać muzyki i czytać książki.
Mustafa nie posiadał swoich biologicznych dzieci za to adoptował czternaście/trzynaście dzieci z czego znane jest tylko:
- Abdurrahim Tuncak: 1908 - 1999 (adoptowany około 1916 w wieku 8-9 lat),
- Zehra Aylin: 1912 - 19.11.1935 (adoptowana 25 września 1925),
- Rukiye Erkin: 1911 - 1995 (nieznana data adoptowania),
- Nebile Irdelp: 1910 - 1943 (adoptowana w 1928),
- Sabiha Gokcen: 22.03.1913 - 22.03. 2001 (adoptowana około 1925),
- Afet Inan: 29.11.1908 - 8.06.1985 (adoptowana około 1925),
- Mustafa Demir: 1918 -15.01.1987 (adoptowany około 1929),
- Ulku Adatepe: 27.11.1932 - 1.08.2012 (adoptowana w wieku 9 miesięcy),
- Afife ? - ?
Mustafa był  wysokim blondynem o niebieskich oczach. Jego zdaniem, które jest do dziś często powtarzane przez Turków to:" Szczęśliwy jest ten kto może powiedzieć, że jest Turkiem".
Ataturk zachorował w 1937 jego stan zaczął się pogarszać w 1938 roku -  zachorował na marskość wątroby. Mustafa zmarł 10 października 1938 roku o godzinie 9.05 w pałacu Dolmabahce. Został pochowany 21 listopada 1938 roku w Ankarze. W komnacie pałacowej, w której mieszkał Ataturk, stoi zegar zatrzymany na godzinie śmierci Kemala. Pierwotnie został pochowany w Muzeum Etnograficznym w Ankarze. W 1953 roku jego szczątki zostały przeniesione do 42 tonowego sarkofagu w mauzoleum Anitkabir.